تحلیل کواریانس حالت جامعی از انواع تحلیل واریانس است که در آن ضمن مقایسه میانگین های یک یا چند گروه و برآورد تأثیر یک یا چند متغیر مستقل، اثر یک یا چند متغیر کنترل، مداخله گر، همپراش و یا Covariate از معادله خارج می شود.
تحلیل کواریانس (ANCOVA) روشی آماری است که اجازه می دهد اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار گیرد در حالی که اثر متغیر دیگری را حذف کرده و یا از بین میبرد.
تحلیل کواریانس به ما کمک میکند تا از شر اثرات مربوط به متغیر مداخله گر خلاص شویم، اثر این کار کم کردن میزان خطای واریانس است.بهترین حالت استفاده از تحلیل کواریانس وقتی است که آزمودنی ها به طور تصادفی در یکی از سطوح متغیر مستقل قرار داده شوند و متغیر تصادفی کمکی یا همان Covariate پیش از استفاده از تحلیل اندازه گیری شود، نه پس از آن؛ زیرا اگر پس از تحلیل اندازه گیری شود ممکن است با در معرض قرار گرفتن متغیر مستقل دچار تغییر گردد.
نکته: مقیاس متغیر همپراش یا کنترل یا Covariate، باید فاصله ای یا نسبی باشد.
از تحلیل کواریانس معمولاً در طرح های پیش آزمون – پس آزمون استفاده می شود. در این طرح ها قبل از اینکه آزمودنی ها در شرایط آزمایشی قرار گیرند، یک آزمون بر روی آن ها انجام می شود و سپس بعد از قرار گرفتن در شرایط آزمایشی همان آزمون بر روی آن ها انجام میشود، در اینجا نمرات پیش آزمون به عنوان متغیر تصادفی کمکی یا Covariate به کار می روند.
در ادامه یک فایل آموزشی آورده شده است.