سبک‌های دلبستگی

اهمیت دلبستگی کودک به مادر (مراقب اولیه) به قدری است که عدم وجود آن موجب بروز اختلال دلبستگیشده و مشکلاتی مانند حاملگی یا زایمان دشوار، مصرف مواد در طول دوره حاملگی، منازعات خانوادگی، تنیدگی یا ضربه ها، اضطراب جدایی بدرفتاری با فرزند و یا غفلت از وی، بیماری های جسمانی ، افسردگی یا سایر بیماری های روانی و والدین فاقد مهارت های لازم برای فرزند پروری را به وجود می آورد. سبک های دلبستگی کودکان را که بر حالت های روانی بعدی آنان تاثیر دارد به سه نوع (1)دلبستگی ایمن، (2) دلبستگی نا ایمن یا آشفته، (3) دلبستگی اجتنابی تقسیم کرده اند. کودکان دارای دلبستگی از نوع ایمن، در صورتی که در مکانی مانند یک فروشگاه قرار گیرند می توانند بدون اضطراب و ناراحتی، کمی از والدین خود (تا جایی که در دیدرس باشند) فاصله بگیرند و هرگاه فاصله زیاد شود به دنبال آنان بگردند. اما کودکان دارای سبک دلبستگی آشفته یا نا ایمن، ممکن است به لحاظ عدم اعتماد به محیط و احساس تهدید و دشمنی از جانب آن، هرگز از والدین خود حتی هنگامی که در دیدرس آنان هستند دور نشوند. کودکان دارای سبک دلبستگی اجتنابی نیز ممکن است بی توجه به مقدار فاصله، آن قدر دور شوند که یافتنشان دشوار باشد .

پژوهش ها نشان می دهند که کیفیت مراقبت از اطفال، بر سازگاری آنان با دوستان شان، چگونگی تحصیلات، پاسخ دادن به موقعیت های جدید و استرس زا تاثیر دارد . اعتقاد بر این است که بدون وجود دلبستگی ایمن، بدن کودکان در برابر موقعیت های غیر منتظره واکنش در برابر استرس را برمی انگیزد.

بین سبک دلبستگی ایمن و رشد روانی و اجتماعی بعدی رابطه مثبت وجود دارد و نوزادان دارای این نوع سبک دلبستگی بعداً تبدیل به نوپایانی می شوند که بیشتر متکی به خود هستند و عزت نفس بیشتری دارند. با این ملاحظات می توان گفت که دلبستگی ایمن، سپر استرس است .

پژوهش ها همچنین نشان داده اند که سبک های دلبستگی با مشکلات رفتاری بعدی فرد نیز مرتبط هستند . کودکان دارای سبک دلبستگی نا ایمن، ممکن است به تخریب اسباب بازی ها بپردازند، دست به تهدید همبازی های خود بزنند و یا به حیوانات خانگی آسیب برسانند. تلاش افراد خانواده، برای محدود کردن آنان نیز منجر به بروز بلوایی در خانه می شود و مهرورزی والدین نیز نمی تواند مشکل را حل کند . ممکن است برخی از والدین از کودک خود برنجند ، خشمگین شوند، بهراسند و یا حتی نسبت به وی خصومت بورزند. نتیجه خصومت طولانی مدت این نوع دلبستگی، معمولا تا دوره نوجوانی که بچه ها می فهمند نمی توانند مانند دیگران باشند آشکار نمی شود. در طول این دوره است که فقدان مهارت های ارتباطی، آثار خود را نشان می دهد. برخی از پژوهشگران یافته اند که کودکان دارای سبک دلبستگی اجتنابی نیز در دوره نوجوانی مشکلاتی را در روابط بین فردی دارند. در مقابل، کودکان دارای سبک دلبستگی ایمن، از بهترین نوع روابط بین فردی برخوردارند. این گونه یافته ها نشان می دهد که جدایی یا طلاق والدین چه آثار ناگواری بر رشد کودک خردسال دارد و با توجه به این که دلبستگی، نوعی فرایند رشدی است، نظارت ناکافی والدین چه به صورت نبود انضباط یا پاداش و چه در دسترس نبودن خودشان، چه موانعی را در ایجاد دلبستگی به وجود آورد و در نقطه مقابل نیز دلبستگی ایمن تا چه حد می تواند به عنوان عاملی حمایتی در برابر آسیب های بعدی عمل نماید .

منبع با کمی تلخیص:

روانشناسی رشد1، دکتر منیژه کرباسی، صص 197-196 انتشارت دانشگاه پیام نور